Archiefonderzoek

Hoe Yehudi Menuhin naar Amersfoort kwam

Op 1 mei 1951 soleerde Yehudi Menuhin bij de Orkest-vereniging Amersfoort. Hij speelde de sterren van de hemel in het vioolconcert van Beethoven. Hoe raakte deze internationaal vermaarde vioolvirtuoos verzeild bij het ijverige amateurensemble van dirigent Kees Hartvelt?

In het kader van het 100-jarig bestaan van het orkest deed ik samen met journaliste en collega-orkestlid Reina van der Wal onderzoek in het archief van ons orkest. Vanaf de notulen van de oprichtingsvergadering in 1910 is alles bewaard gebleven. Ook hadden we het geluk Wolfram Marsman te spreken, bestuurslid ten tijde van het optreden met Menuhin.

Op 10 september 2011 presenteerden we ons boek over de geschiedenis van de Orkestvereniging Amersfoort. Of het raadsel van Menuhin in Amersfoort opgelost is?

Erelid mevrouw Eva Jekel-de Wal en Lucas Bolsius, burgemeester van Amersfoort, met de eerste twee exemplaren van het boek.

Ruim 5.000 keer 249 treden

Na 249 treden stap je naar buiten op de tweede trans van de Amersfoortse Onze-Lieve-Vrouwetoren. Het hoekje om en dan sta je voor de deur die toegang verschaft tot de werkplek van Gerrit van Eijken (1784-1870), stadsbeiaardier van Amersfoort van 1817 tot 1870. Al die jaren bespeelt Van Eijken zeer regelmatig het carillon. Zijn muziek klinkt over de stad, aanvankelijk meerdere keren per week. Totdat in 1852 de bodem van de gemeentekas in zicht komt. Om te bezuinigen wordt de helft van zijn werk geschrapt en dus ook de helft van zijn loon. Men vindt het niet nodig om meer dan een keer per week het carillon te horen, liefst op marktdag. Wel moet er nog op nationale feestdagen gespeeld worden en tweemaal per jaar moet de klokkenist het carillon 'versteken' om een nieuwe melodie te laten klinken op de hele uren.

Gerrit van Eijken & zn.

In de zomer van 1816 reageren vier sollicitanten op een advertentie voor de positie van organist van de Amersfoortse Sint Joriskerk: Leeflang van Leiden, De Vries van Bommel, Van Diemen van Groningen en Van Eyken van IJsselstein. Op woensdag 28 juli spelen de kandidaten voor de examinator, organist Nieuwenhuizen van Utrecht. Hun talenten op de beiaard worden beoordeeld door F.L. Harderwijk en J.A. van Engelen. De regenten van de Amersfoortse Sint Joriskerk constateren op 12 oktober 1816 dat de oude organist Gerardus van Beek nu echt niet meer in staat is zijn functie naar behoren te vervullen. Gerrit van Eyken, muziekmeester en wonende te IJsselstein zal per 1 januari 1817 Van Beek opvolgen. Wie was deze zoon van een landmeter en van wie leerde hij het orgelspel? Wat heeft de familie van Eyken betekend voor het muziekleven van Amersfoort? Deze vragen houden mij de komende tijd bezig. Ik verlies mezelf in archieven en zit uren in de bibliotheek. Het leidt tot een virtuele tentoonstelling over deze kleurrijke persoon voor Archief Eemland.

100 jaar componeren in Nederland

Genootschap van Nederlandse Componisten

Bij het 75-jarig jubileum van het Genootschap van Nederlandse Componisten verscheen in december 1988 een boekje van de hand van Hans van Dijk en Marius Flothuis. Zij beschreven de geschiedenis van het Genootschap tot dan toe aan de hand van archieven, bewaard in het Nederlands Muziek Instituut in Den Haag. Ter gelegenheid van het 100-jarig jubileum in 2011 kreeg ik toegang tot deze archieven om de laatste 25 jaar te beschrijven. Een roerige periode, de emotie spat soms van het papier. Het complete verhaal, aangevuld met bijdragen van Konrad Boehmer, Sander van Maas en Floris Don verscheen 3 september bij Walburg Pers in Zutphen. Ik mocht het eerste exemplaar overhandigen aan de Koningin.

Job Cohen ontvangt het tweede exemplaar uit handen van Jeff Hamburg.